Het kaartspel, ik ben er dol op. Met name pokeren vind ik erg leuk. Maar waar komt dat kaartspel eigenlijk vandaan? En werd er altijd al gegokt bij het kaarten? Leuk om even kort in de geschiedenis te duiken.
Het kaartspel is ontstaan in het verre Oosten
Mensen die wel eens in Azië zijn geweest – en natuurlijk helemaal in de casino’s van het Chinese Macau – kennen de fascinatie van dat werelddeel met gokken en kaartspellen. Misschien heeft dat te maken met het feit dat het kaartspel zijn roots lijkt te hebben in China. Het oudste nog bestaande spel uit China komt ‘slechts’ uit de 17e eeuw, maar er is bekend dat men ook duizend jaar daarvoor al met papieren kaarten speelde. Daarnaast had men een soort dominospel waarvan de stenen feitelijk als kaarten werden gebruikt.
Ook dichterbij in het nabije Oosten werd al lang geleden met kaarten gespeeld. Er zijn prachtige voorbeelden bewaard gebleven van zogenaamde Mammeluks spellen uit de 12e eeuw en later. Daar zitten al uitvoeringen bij met 52 kaarten. Met cijfers van 1 (maar nog geen Aas) tot en met 10 en daarnaast een koning, een onderkoning en een tweede onderkoning. De overeenkomst met ons hedendaagse spel is treffend. Helemaal als je weet dat het kaartspel ook met 4 symbolen werkte (zwaarden, polostokken, bekers en munten).
Ontwikkeling van het kaartspel in Europa
In Europa voeren de eerste aanwijzingen over het gebruik van een kaartspel terug tot de 14e eeuw. De oudste vermelding in onze streek is van 1379. Het kaartspel dat we tegenwoordig gebruiken is gebaseerd op een Franse versie van het kaartspel dat al rond 1480 werd gebruikt. Er werd toen al met vier symbolen gewerkt, die we ook nog herkennen van de al genoemde oosterse spelvarianten:
- Ons Harten symbool werd ook wel als beker getoond en verwijst naar de geestelijke stand.
- Schoppen (ook wel zwaarden of pieken) symboliseren de adel of militairen.
- Ruiten – ook wel aangeduid met munten, cirkels of koeken – staan symbool voor koopmannen.
- Klaver – danwel polostokken, staven of eikels – zijn het symbool voor de boerenstand.
De symbolen op ons hedendaagse kaartspel zijn dus al heel lang in gebruik en hebben een historische betekenis. Datzelfde geldt voor de waarden op de kaart. Naast de nummering tot 10 is er altijd gewerkt met 3 personages. Waren dat in oudere kaartspellen koningen en ridders, in het Franse kaartspel is dat meer geëmancipeerd, met naast de Heer een Vrouw en een Boer. De Franse en Engelse termen (altijd makkelijk in het online casino) zijn achtereenvolgens Roi of King, Dame of Queen, en tenslotte Valet of Jack. Ook is er in de kaartspellen al een Aas terug te vinden, aangeduid met gebouwen. De Joker is – misschien niet verbazingwekkend – een latere Amerikaanse uitvinding uit 1865.
Gokken met het kaartspel
De valsspeler met de ruiten aas, George de la Tour ca. 1630
Dat we gokken met het kaarten is ook bepaald niet iets van de laatste eeuw. Waarbij we wel kunnen stellen dat we tegenwoordig beter letten op verantwoord gokken. Met name in de 18e eeuw ging men bijvoorbeeld in kringen rondom het Franse koningshuis, de adel en de geestelijkheid volledig los. Waar tegenwoordig de overheid probeert probleemgokken te beperken, stimuleerde Lodewijk de 16e de mensen aan zijn hof juist om alles in te zetten. Zodat men zichzelf soms letterlijk ruïneerde aan de kaarttafel. En waar tegenwoordig de kerk vaak het krachtigst tegen gokken is, traden kardinalen en bisschoppen destijds vaak op als de bank. Het waren ook gouden tijden voor beroeps- en valsspelers.
Het kaartspel tegenwoordig
Je ziet het, als we ons vermaken met gokken bij het kaartspel is dat zeker niet iets van de laatste tijd. Onze voorouders waren er al druk mee, en vaak een stuk wilder en onverantwoordelijker dan wij het zelf aanpakken. Oh ja, eet je tijdens het online kaartspel graag een broodje? De sandwich is genoemd naar lord Sandwich. Die was zo verslingerd aan kaarten dat men een handig broodje voor hem bedacht. Zodat hij kon doorspelen tijdens het eten.
